Schaam je niet voor schaamte

Schaamte herbergt zoveel ongemak. Schaamte is je zo ongemakkelijk voelen dat je wenst een gat te graven en jezelf daarin te storten. Verdwijnen onder de ogen van de ander vandaan. Ik schaamde me onnoemelijk om wat er in de polder met mijn lijf was gebeurd, om het seksueel geweld, de mishandeling en om wat zijn mond en zijn handen hebben gedaan, maar schaamte reikt verder dan het voor de hand liggende.

 

VECHTEN

Veel slachtoffers bevriezen tijdens seksueel geweld. Hoewel dat op een bepaald moment ook voor mij gold, heb ik vooral gevochten. ‘Wat goed dat je hebt teruggevochten!’ hoor ik mensen soms zeggen. Logische reactie. Toch heeft het bij mij in de eerste periode na het geweld veel schaamte en schuldgevoelens veroorzaakt. Ik schaamde me tegenover andere slachtoffers van seksueel geweld  dat ik gevochten had. Ik was ze niet loyaal geweest. Uiteraard is het beredenerend onzin, slaat het kant noch wal. In mijn emoties stak toch telkens de schaamte weer de kop op. Gedachten en gevoelens zaten vaak op een ander spoor.

 

BLOTE BILLEN

Hoe kan ik, hulpverlener en psycholoog, spreken met cliënten, andere slachtoffers, over dat schaamte onnodig is, als ik me zelf kapot schaam voor mijn ervaring? Dit schuurde en knaagde en jammerde. Ik kan in antwoord op die vraag dan natuurlijk zeggen dat mijn ervaring irrelevant is en dat ik er daarom net zo goed niet over spreek. Ik kan natuurlijk ook keihard liegen en zeggen dat ik me helemaal niet schaam. Of ik kan een heel goede reden verzinnen. . . In plaats van er één te verzinnen, besluit ik dan toch met de billen bloot te gaan en eerlijk te zijn. Ik sprak er niet over uit angst voor wat mijn collega’s dan zouden vinden van mij als hulpverlener of psycholoog. Uit angst dat mijn collega’s mij niet meer zouden zien als volwaardig collega. En daar schaam ik me best voor.

 

MENS-ZIJN

Al die gedachten en gevoelens die om voorrang vragen. Tja, kan ik hulpverlener of psycholoog of weet ik het wat zijn, maar ik ben vooral gewoon mens en heb eigen issues te bevechten. Net als iedereen die heeft. Dat maakt leven toch juist als iets bijzonders? Zonder gevoelens en gedachten. . . Wat zou ik dan zijn? Wat zou leven dan zijn? Schaamtegevoelens irriteren me vaak mateloos, maar hé, ik voel, ik ben mens.

 

Schaamte heeft ook nut. Het zorgt namelijk voor zelfregulatie. Soms best een handige raadgever op het moment dat je niet handelt volgens je eigen normen. Schaamte komt in vele gedaanten, kruipt via je gedachten en overtuigingen je bloedbaan in, op weg naar het rood op je wangen. Schaam je maar niet voor schaamte: iedereen heeft het soms.